Khi Tổng thống Mỹ Donald Trump bắt đầu thi hành áp thuế và trừng phạt các công ty ăn cắp trí tuệ.

Nạn nhân đầu tiên bị trừng phạt là một đại gia công ty TQ có tên là Sinovel Wind Group Co. Ltd., giao dịch chứng khoán trên thị trường Thượng Hải được thành lập năm 2004. Đây là nhà sản xuất tuabin gió lớn nhất ở Trung Quốc. Đó đại gia Sinovel này bị cáo giác ăn cắp sở hữu trí tuệ phát minh thiết kế của một công ty Mỹ là American Superconductor Corporation (NASDAQ: AMSC) như việc trộm cắp phần mềm của AMSC.

Lý do cũng dễ hiểu, bởi vì công ty AMSC đã có kinh nghiệm từ năm 1987, và công ty AMSC này trước đây được Bắc Kinh trải thảm đỏ mời vào TQ đầu tư cũng như Bắc Kinh cũng nhiều lần đề nghị AMSC cung cấp hay trợ giúp kỹ thuật vể công nghệ, kể cả đề nghị khiếm nhã là mua bản quyền sáng chế của AMSC, thực tế AMSC bị như vậy cũng đáng là vì đã dại dột đào tạo cung cấp hàng đống kỹ sư TQ thực tập và làm việc ở đây.

Trong động thái mới đây công ty sản xuất turbine gió Sinovel của Trung Quốc sẽ phải ra tòa án ở Mỹ để hầu tòa, và hình phạt có thể nhẹ lắm cũng trên nửa tỷ USD. Điều này khiến giá chứng khoán công ty này sụt giá tan tành. Thực tế đơn kiện này đã có từ trước đó vào năm 2015 lâu rồi. Ta hãy nhớ rằng vào tuần thứ 2 của tháng 6/2015 khi thị trường cổ phiếu TQ bơm lên đỉnh điểm thì giá cổ phiếu công ty được bơm căng tới mức 10,38 RMB, và hiện nay giá cổ phiếu của Sinovel rơi về mức chỉ còn 1,47 RMB thôi. Đại gia Sinovel này của TQ thực tế cũng bị các công ty Âu châu và các nhà chức trách của Âu châu theo dõi từ lâu rồi, đó là người ta nghi ngờ Sinovel ăn cắp sáng chế và thiết kế của các công ty Âu châu, nhưng chưa có bằng chứng thuyết phục lên việc đó bị quyên lãng.

Tuy nhiên đối với các nước Âu châu, Mỹ thì tiêu chuẩn của họ rất khắt khe là khi bị cáo buộc rồi thì các doanh nghiệp quốc gia đó sẽ hết còn xâm nhập thị trường nước đó nữa. Đó là bài học cho các công ty VN sau này cũng thế.

Thật bất hạnh và đối nghịch là hôm qua hay hôm nay thì giá cổ phiếu của Sinovel Wind Group Co Ltd sụt giá tới 3,92%, vế bên kia thì công ty AMSC phiên giao dịch hôm qua thì tăng tới 12,43%.  Nếu tính từ đầu năm 2018 cho tới ngày giao dịch hiện tại thì tăng được hơn 57%. Trong khi tính 12 tháng qua thì cổ phiếu của đại gia ăn cắp công nghệ là Sinovel sụt giá tan tành là giảm tới gần 33%, và lui về thời gian trước nước thì giảm tồi tệ hơn. Có lẽ với mức sụt giá như vậy thì Bắc Kinh có thể đã âm thầm bơm vốn cho Sinovel. Vì năm 2015 thì cồng ty Sinovel này được Bắc Kinh cho vay khẩn cấp 1,6 tỷ USD.

Đối với VN thì mới đây thì chính quyền ông Trump đã đánh thuế máy giặt từ VN sản xuất do các công ty Hàn Quốc đang đầu tư ở VN như LG Electronics Inc.,  Samsung Electronics Co Ltd, và một số quốc gia khác với lý cớ bảo hộ sản phẩm máy giặt của Whirlpool Corp (NYSE: WHR) thì quả nhiên giá cổ phiếu của Whirlpool,  hôm qua tăng được 6,13% giá trị.

Vấn đề áp thuế Samsung, LG sản xuất tại VN nó cũng không thể ảnh hưởng đến sự sụt giá chứng khoán của hai công ty Hàn Quốc này, thậm chí Trump còn dọa nhắm thuế vào các lĩnh vực sản xuất điện tử, máy tính, điện thoại, ti vi của Samsung, LG xuất xứ sản xuất tại VN với lý cớ như nhân công rẻ, bán phá giá,…. Hay thuế khóa mà VN không được Mỹ dành ưu đãi cho lĩnh vực đó thì nó cũng chưa thể làm Samsung, LG bị tổn hại, vì Samsung, LG họ vẫn có thể di dời nhà máy sản xuất của họ từng phần là mảng sản xuất nào đó như máy giặt chẳng hạn sang những nước mà Mỹ không áp thuế hay có ký thỏa ước các hiệp đinh thương mại với Mỹ, kể cả Samsung, LG họ di chuyển nhà máy của họ sang Mỹ và giảm bớt sản xuất ở VN,…

Về lý thuyết thì đại gia Whirlpool Corp này của Mỹ “vốn ít” và sản xuất nhiều, đó là công ty hàng đầu bán hàng rất lớn ở nhiều thị trường như  Trung Quốc đại lục;  Hồng Kông và Đài Loan;  Ấn Độ; Bangladesh; Sri Lanka; Nepal; Pakistan;  Châu Đại Dương, bao gồm Úc, Tân Tây Lan và Quần đảo Thái Bình Dương; và các nước Đông Nam Á, Đông Bắc Á như Thái Lan, Singapore, Malaysia, Indonesia, Việt Nam, Philippines, Hàn Quốc, Myanmar và Nhật Bản,….

Công ty Whirlpool này còn ở Bắc Mỹ được biết với các thương hiệu tên gọi như Whirlpool , Maytag , Jenn-Air , KitchenAid , Amana,... Mỹ Latinh với các thương hiệu  EMEA là Whirlpool , KitchenAid, Bauknecht,…

Những đối thủ cạnh tranh nặng ký với  Whirlpool  như công ty Arcelik, Bosch Siemens, Electrolux, Haier, Kenmore, Mabea, Midea, Panasonic và Samsung, và LG,….

Nói vắn của tôi là câu chuyện Mỹ tự xây hàng rào thuế quan và bảo hộ thương mại mà nhiều nước đang chỉ trích Mỹ cũng không có gì lạ cả, nhất là VN là nỗi lo sợ nhất, nên cũng dễ hiểu là vì sao VN rất mong muốn Mỹ quay lại cái TPP kia. Tôi thì nghiệm ra rằng cái CPTPP, Comprehensive and Progressive Agreement for Trans-Pacific Partnership,  biến thể bao gồm 11-nước New Zealand, Australia, Brunei Darussalam, Canada, Chile, Japan, Malaysia, Mexico, Peru, Singapore, and Viet Nam kia thì cho dù Mỹ có quay lại thì nó cũng khó đáp ứng tiêu chí mà Mỹ đặt ra.

Lý do dễ hiểu là cái CPTPP nó được cắt xén làm giảm đi “20 điều khoản nhỏ”, mà toàn là những điều khoản dễ dãi mà tiêu chí của Mỹ lại đặt nặng nó như nhà nước và thị trường, nhân quyền, rồi quyền công đoàn,….bị giảm đim nên đừng ảo tưởng Mỹ họ quay lại. Nếu họ quay lại thì sẽ lấy lại cái tên cũ là TPP. Thậm chí Trump đang âm mưu nói về khối kinh tế chính trị là 'Indo-Pacific”  (Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương) là cụm từ được nhắc nhiều trong việc ông Trump tới VN dự APEC cuối năm ngoái vừa qua.

Về hồ sơ Davos. Thực tế Diễn đàn kinh tế thế giới (WEF) ở Davos sắp tới đây ở Thụy Sĩ, thì người ta lo ngại Donald Trump gây rối thì cũng có lý do của nó, đó là hiện nay tính hàng năm thì nước Mỹ đang bị thâm hụt thương mại với thế giới tới trung bình 750 tỷ USD mỗi năm. Tức là Mỹ đang in USD ra hàng năm tới 750 tỷ $ cho thế giới cất giữ mà tiêu xài. Có lẽ thế giới toàn cầu hóa ngày nay phải in đồng nội tệ của họ cho Mỹ chi tiêu thay vì cứ phải dùng đồng USD của Mỹ. Nếu tính từ 7-năm nay thì Mỹ đã in ra tới hơn 5.200 tỷ USD cho thế giới cất giữ tiền Mỹ là đồng USD do bị thâm hụt thương mại, có lẽ dùng từ “thâm thủng thương mại” thì dễ nhớ hơn.

Ta hãy tưởng tượng nếu đồng RMB của TQ mà bị thâm hụt thương mại chỉ cần 100 tỷ $ cho 1 năm thôi thì quốc gia này hỗn loạn trôi vào khủng hoảng là không thể chịu đựng được sự suy thoái kinh tế, và doanh nghiệp đóng cửa hàng loạt, đồng RMB biến thành giấy lộn ngay là mất giá tan tành,…. TQ thì quen việc đạt thặng dư thương mại và thặng dư tài khoản vãng lai chứ ít khi nào họ bị thâm hụt tài khoản vãng lai.