Trong động thái mới đây, nhiều người hay thắc mắc là VN công bố tổng sản phẩm quốc nội (GDP) năm 2017 tăng 6,81%, và hồ sơ theo dõi chỉ nghe Nguyễn Bích Lâm, tổng cục trưởng Tổng cục Thống kê đưa ra con số mà chẳng thấy chuyên gia nào của VN phân tích, nó có khác gì so với Mỹ.

Tôi thì ngần ngại trả lời rằng, về phân tích kinh tế của VN thì người ta nói sao cũng vậy, rồi ném số liệu ấy cho mấy nhà báo viết lại, kể cả nhà báo viết văn cũng có thể viết bài kinh tế, đó là đặc sản của VN, miễn là tô hồng được con số chứ chuyên gia hay nhà kinh tế học ở VN họ không có chuyên môn phân tích ước đoán ra trước số liệu, có lẽ họ hay có thói quen là để đếm số liệu và phản biện sau, thay vì phải phân tích ước đoán lấy con số rõ ràng để vẽ lên bức tranh kinh tế của VN đầy màu xám xịt hay toàn màu hồng.

Về hồ sơ tăng trưởng kinh tế Mỹ và dự báo viễn cảnh năm 2018 thì ở Mỹ không nhất thiết như ở VN phải do cơ quan Tổng cục Thống kê (Bộ Kế hoạch và Đầu tư). Dự báo phân tích kinh tế nó cũng được các nhà phân tích các ngân hàng Mỹ phân tích ước đoán hồ sơ này.

Cụ thể tăng trưởng GDP kinh tế Mỹ được tổng kết ước đoán năm 2017, do các chiến lược gia của Morgan Stanley (NYSE:  MS) phân tích theo số liệu trích dẫn của Cục Phân tích Kinh tế, hay Bureau of Economic Analysis (BEA)  là cơ quan của Bộ Thương mại Hoa Kỳ (United States Department of Commerce). Và tất nhiên trong phân tích về kinh tế, nhất là tăng trưởng GDP thì cần đề cập tới hồ sơ rất đơn giản mà rất nhức đầu là khá chuyên môn, đó là phải theo dõi thống kê “tỷ lệ thất nghiệp”. Bạn đọc xem hồ sơ ở đây do các nhà phân tích kinh tế của Morgan Stanley phân tích: https://www.morganstanley.com/ideas/2018-us-economic-market-outlook  

Trong bài phân tích này do cô Ellen Zentner (tác giả chính) phân tích. Cô Ellen Zentner Nhà kinh tế học và từng là Giám đốc điều hành của Morgan Stanley với bề dày thành tích là hơn 17 năm kinh nghiệm làm Giám sát FED và là nhà kinh tế học dựa vào thị trường, tức là giống như bao chiến lược gia khác của Morgan Stanley là họ vẫn phân tích như vậy, kể cả tôi cũng bị người nhà ở VN hay chỉ trích là cái bà Phương Thơ phân tích lạ lẫm là dựa vào thị trường.

Cô Ellen Zentner này là chuyên gia phân tích của thị trường chứng khoán của Morgan Stanley, cũng là Chuyên gia Kinh tế Cao cấp tại Ngân hàng Tokyo-Mitsubishi UFJ, chủ tịch của Hiệp hội Kinh doanh Kinh doanh New York, Hiệp hội Cố vấn Kinh tế Hiệp hội các Ngân hàng Mỹ, là thành viên Hội đồng Tư vấn Học thuật (Federal Reserve Bank of Chicago - Ngân hàng Dự trữ Liên bang Chicago). Chức danh trong Hội đồng Tư vấn Học thuật đều là các giáo sư đại học rất giàu kinh nghiệm và lớn tuổi, đó là các giáo sư kinh tế học, giáo sư tài chính, giáo sư luật,… tại các trường đại học hàng đầu của Mỹ, riêng chỉ duy nhất cô là tốt nghiệp Cử Nhân Quản Trị Kinh Doanh và Thạc Sĩ Kinh Tế của Đại Học Colorado,… nhưng do là chuyên gia đầy kinh nghiệm thì được mời làm ở những nơi học thuật cao là không nhất thiết phải là tiến sĩ như thường thấy ở VN.

Trở lại hồ sơ kinh tế của VN thì người ta kịp trích dẫn trên tờ Tuổi Trẻ rằng: “Việt Nam tăng GDP 6,81% nhưng năng suất lao động thấp hơn Lào”. Nguồn dẫn: https://tuoitre.vn/viet-nam-tang-gdp-6-81-nhung-nang-suat-lao-dong-thap-hon-lao-20171227150054195.htm  

Ôi thôi cái con số tăng trưởng GDP tới 6,81% cho cả năm 2017 này thì quả là chuyện quái đản, là tôi nghi ngờ nó được bút ghi từ tháng 9/2017 rồi. Dù rằng ai cũng biết sự góp mặt ăn ké đi chung của Samsung, Formosa đóng góp cho phần lớn tăng trưởng GDP của VN thì cái chuyện đó tôi không đề cập, vì ai cũng biết cả. Ở đây tôi bổ sung thêm vài ý về con số tăng trưởng kiều này. Đó là vào năm 2007- VN phá kỷ lục khi đạt mức tăng trưởng GDP cho cả năm đó là 8,45%, và thị trường cổ phiếu khi đó nó được nuông chiều bởi bơm tín dụng kỷ lục là tăng trưởng tín dụng. Chỉ số chứng khoán chính của VN tại Sài Gòn là VN-Index xác lập mức đỉnh cao nhất kỷ lục của nó là 1.170,67 điểm ngày 12/3/2007, thì qua năm 2008 nó bị vỡ bong bóng là đến phiên giao dịch tuần đầu tiên của tháng 12/2008 nó rơi xuống dưới 300 điểm khi chỉ còn 299,68 điểm. GDP cả năm 2008 sụt giảm xuống còn 6,31%, lạm phát vọt lên trời tới mức gần 20% cho cả năm, tức là con số chính thức là 19,89%. Đó là cái giá phải trả cho sự tăng trưởng nóng, chạy đua thành tích về con số GDP đó. Tôi thì mong là chuyện đó nó không lặp lại trong năm 2018 đối với VN, dù rằng nó khá tương đồng trong quá khứ, là vì hiện nay thị trường cổ phiếu của VN được đẩy lên tăng điểm kỷ lục kể từ năm 2007. Vì hiệu suất giá quá khứ so sánh như thế này nó không có giá trị đáng tin, nhưng nó vẫn có thể bùng phát.

Trong quá khứ VN từng lãnh thêm một đòn suy yếu kinh tế bởi cái thói nghiện ngập con số tăng trưởng GDP cho thật cao. Cụ thể vào năm 2009 sau khi GDP của VN suy giảm so với năm 2008 trước đó thì năm 2009 đó thì chính phủ VN tung gói kích thích kinh tế 8-9 tỷ USD, và dành một 1 hay mấy tỷ $ gì đó để yểm trợ lãi suất rẻ dưới lạm phát là mức lãi suất ấy khoảng 4% để thúc đẩy được con số tăng trưởng GDP tăng lên ngưỡng nguy ngập thì quả nhiên GDP cả năm 2010 của VN đạt được mức 6,78%. Tuy nhiên vì bơm tín dụng tràn ngập thị trường thì qua năm 2011 thì GDP của VN co cụm lại, sản xuất đình đốn và thúc đẩy nạn lạm phát vọt lên trời là tăng tới mức bình quân cả năm ấy là 18,14%. Tức là VN có hai đợt lạm phát kinh khủng là làm giảm giá tài sản của dân chúng tích lũy bởi cái chứng bệnh nghiện tăng trưởng theo chỉ tiêu đề ra.

Hiện nay có vẻ ông Thủ tướng chính phủ VN là Nguyễn Xuân Phúc và Tổng bí thư của đảng là sẽ hoan hỉ ăn mừng thắng lại đạt được để tại vì cái ghế lâu hơn, nhất là ông Tổng Trọng. Thực tế cái giá của tăng trưởng kinh tế bằng mọi giá của VN hiện nay đang trả giá đầy rủi ro tiềm ẩn, đó là nợ công của VN đang dẫn đầu các nước Đông Nam Á, trừ Singapore nợ nần đội sổ (thận trọng Singapore chỉ nợ bằng đồng nội tệ của họ, và họ chỉ vay nợ được tài trợ do người dân họ nên không có rủi ro vì nợ cao). Đó là kết cục nền kinh tế VN sau này đi về hướng trả nợ là thuế phí, lạm phát sẽ rình rập tăng lên bất cứ lúc nào. Những nước xung quanh của VN tăng trưởng GDP của họ mấy năm gần đây không tăng mà còn giảm, nhưng họ giảm nợ xuống, thuế phí và chí phí giảm đi, thu nhập lại tăng nhờ tích lũy nợ thấp, vì tiền làm ra đều đi vào con số tăng trưởng thật sự, họ giảm nợ xuống thì chi phí lợi suất cũng sẽ giảm, lãi suất ngân hàng cũng giảm đi và sẽ đối mặt ít rủi ro hơn sau này so với VN.

Ôi thôi VN chắc là bỏ ra 6-7 USD thì may ra tạo được 1 USD cho sản lượng GDP, có lẽ cao hơn Lào tới 1, hay 2 USD. Tức là tiền đầu tư hay tiền nợ in ra để đầu tư cho cái GDP đó thì cũng có thể thua nước Lào về mặt này. Đúng là chuyện quái đản ở thế kỷ 21 tại xứ này. Đó là người ta chưa tính các trận lũ lụt kinh hoàng ở VN trong năm 2017, kể cả nạn hạn hán đầu năm, rồi giá thịt heo thì sụt giá thì người nông gia làm sao mà kiếm đâu ra tiền lớn để đầu tư cho sản xuất hay chăn nuôi nhanh như vậy thì lĩnh vực GDP của nông nghiệp ở đâu ra mà có con số GDP cao như vậy. Thậm chí GDP cao như vậy lẽ ra tỷ lệ thất nghiệp phải giảm, vì người ta tăng sản xuất là thu nhận thêm nhân công lao động nhưng hà cớ gì nó lại di chuyển ngược lại là ở VN 237.000 hay nhiều hơn nữa là những lao động trình độ cao là người có trình độ đại học trở lên đang thất nghiệp. Đã thế trong năm người ta thống kê cả mấy trăm ngàn thạc sĩ thất nghiệp, còn sinh viên ra trường không kiếm được việc làm thì chọn nghề tạm bợ là chạy taxi ôm Grab.