Thận trọng khi phân tích kinh tế khác biệt ở một số nước

Trong phân tích kinh tế, đôi khi người ta cần nhìn vào từng trường hợp để tính ra sức mạnh nền kinh tế quốc gia đó một cách nhanh chóng chính xác cao và bỏ qua yếu tố phân tích vi mô hay vĩ mô linh tinh nhảm nhí gì đó mà ở nhà tại VN thì chuyên gia kinh tế giáo sư tiến sĩ quốc doanh tại VN hay ưa chuộng, vì họ rất lý thuyết.

Hầu hết các chuyên gia phân tích kinh tế VN họ không có khả năng tự mình phân tích ra được một thị trường hay một nền kinh tế đang diễn ra trước mắt, mà chủ yếu họ phân tích sao chép từ báo chí nước ngoài trích dẫn từ các chuyên gia phân tích từ các ngân hàng như JPMorgan Chase (NYSE: JPM), Bank of America (NYSE: BAC), Citigroup (NYSE: C), Goldman Sachs (NYSE: GS), Barclays Plc, Société Générale, Crédit Agricole, hay Morgan Stanley (NYSE: MS),…hoặc số ít tự phân tích lấy một số nền kinh tế, nhưng lại đi vào diện “tài liệu mật”, mà gọi là “rẻ tiền không có giá trị trong đầu tư”. Thí dụ họ phân tích một nền kinh tế như Thụy Sĩ, Singapore chẳng hạn thì chuyên gia VN họ phân tích tập hợp một tập sách dày mấy thước viết linh tinh đủ thứ vi mô, vĩ mô nền kinh tế đó, và số liệu gần như cũ kỹ cả mấy chục năm của thế kỷ trước. Và nó còn được quảng cáo là công trình khoa học vĩ đại,…

Tôi thì giật mình đó là công trình vô giá trị là không có bất cứ giá trị nào để mà áp dụng cả. Chẳng hạn tôi lấy vị vụ về nền kinh tế Thụy Điển, là vì sao nền kinh tế Thụy Điển có giá trị cao như vậy.

Đó là ta cần tập trung phân tích vào yếu tố thương hiệu giá trị công ty doanh nghiệp của Thụy Điển (có lẽ người ta sẽ đổ lỗi cho tôi là hay phân tích vào hướng trường phái đầu tư, đó là nhầm lẫn tai hại mà trái lại tôi còn là người nổi tiếng cực kỳ nghiên cứu các lý thuyết kinh tế đủ loại trường phái,…”.

Trở lại hồ sơ Thụy Điển, nếu bạn tập trung phân tích kinh tế quốc gia này với các yếu tố lãi suất, tỷ lệ lạm phát, cung tiền, nợ công, đầu tư trực tiếp nước ngoài, dòng vốn, và các yếu tố vĩ mô nền kinh tế thì bạn đang đi chệnh hướng, và có phân tích đến hết thế kỷ này cũng chả hiểu nổi nền kinh tế Thụy Điển, chẳng hạn như yếu tố chỉ cần phân tích lãi suất âm niêm yết bằng Krona Thụy Điển (SEK) của họ là đã thấy khó hiểu và phức tạp rồi, kể cả lãi suất dài hạn của trái phiếu, kể cả các khoản nợ nước ngoài thì Thụy Điển chỉ cần in bạc là đồng Krona ra trả nợ cũng chẳng sao, vì khoản nợ nước ngoài của Thụy Điển được chấp nhận niêm yết bằng đồng Krona.

Cho nên khi phân tích nền kinh tế Thụy Điển thì ta sẽ phải chú ý “phân tích vào các công ty công nghiệp của Thụy Điển”. Vì giá trị các thương hiệu công ty của Thụy Điển cao giá hơn cả mấy lần cái GDP của Thụy Điển. Đó là ta chỉ lướt qua vài tên tuổi như các tập đoàn đa quóc gia khác như Tập đoàn ABB, Alfa Laval AB, Telefonaktiebolaget LM Ericsson ( Ericsson, đây là đại công ty viễn thong khổng lồ có ảnh hường toàn cầu), Electrolux, TeliaSonera, Volvo Group, Tele2 AB, Telia Company AB, Skanska, H & M Hennes & Mauritz AB, Getinge Group, Kinnevik AB, Alfa Laval, … đông như quân Nguyên, đếm ra không hết, và hầu hết nó do Thụy Điển làm chủ sở hữu thương hiệu, mặc dầu đa số các công ty này đều mang tầm vóc quy mô đa quốc gia là sở hữu của nhiều nhà đầu tư nước ngoài,…

Thực tế cũng dễ hiểu là Thụy Điển thì dân số quá ít mà quản lý quá nhiều công ty có tầm vóc quy mô toàn cầu nên họ cần có chiến lược “công ty đa quốc gia mang thượng hiệu Thụy Điển”. Ta chỉ trích dẫn lại vài cái tên tuổi như Tập đoàn Saab, Electrolux, Volvo, Ericsson (Telefonaktiebolaget LM Ericsson),…

Nền kinh tế Thụy Điển có giá trị cao độ, đó là ta thấy quốc gia này có nhiều công ty có giá trị chi phối hầu hết các ngành công nghiệp kỹ thuật của thế giới. Đó là Thụy Điển nổi tiếng xuất khẩu các mặt hàng về kỹ thuật cơ khí, điện, điện tử, hàng không, máy móc chính xác cao, cho tới viễn thông, ngành công nghiệp ô tô và ngành dược phẩm,…

Cho nên các thị trường và giới đầu tư rất ưa chuộng các mặt hàng của Thụy Điển, họ sẵn sàng tích trữ đồng bạc Krona Thụy Điển (SEK) làm dự trữ ngoại tệ để nhập hàng hóa của Thụy Điển, một ví dụ đơn giản thôi là chỉ cần công Telefonaktiebolaget LM Ericsson trúng thầu thi công mạng lưới viễn thông ở các quốc gia gọi là “nước ngoài” thì cũng đủ để tác động tới nhiều vấn đề của nền kinh tế Thụy Điển như từ việc đồng bạc Krona bị hiếm đi do nước ngoài cần nhiều nghiệp vụ thanh toán hóa đơn cho dự án viễn thông của Ericsson, nó còn có tác dụng hạn chế nguồn cung đồng Krona khiến cho đồng bạc này có sức hấp dẫn đến nỗi hệ thống ngân hàng tài chính lâu đời nhất thế giới, đó là hệ thống ngân hàng trung ương của họ, là ngân hàng Sveriges Riksbank , đó là ngân hàng lâu đời nhất trên thế giới khi có tuổi đời đến 3,5 thế kỷ phải hạ lãi suất âm đồng Krona hiện nay về mức âm tiêu cực -0,5%, không phải là Thụy Điển quá dư thừa đồng Krona, mà do giới đầu tư và thị trường ký thác vào đó để duy trì thực hiện nghiệp vụ thanh toán đồng Krona qua thanh toán cho các dự án đầu tư hay nhập khẩu thiết bị, linh kiện máy móc do Thụy Điển cung cấp,…

Lý do dễ giải thích, bởi vì quốc Thụy Điển này không cần phải tích trữ dự trữ ngoại hối hay công bố khối dự trữ ngoại hối của họ phải là niêm yết bằng đồng USD, EUR,…mà họ vẫn được thị trường tài chính và giới đầu tư chấp nhận dự trữ ngoại hối của Thụy Điển được niêm yết đặc cánh bằng đồng tiền riêng của họ là đồng Krona Thụy Điển. Nó cũng giải thích phần nào lãi suất âm của Thụy Điển mà người ta hay lý luận là không khuyến khích người dân ký thác tiền gửi tiết kiệm, vì phải trả thuế do các ngân hàng Thụy Điển ứ động quá nhiều tiền. Thực tế đồng tiền Krona ở Thụy Điển thì ít mà ở nước ngoài và trong túi của các quỹ đầu tư các nhà nhập khẩu thì nhiều, mặc dầu Thụy Điển có thành tích tăng trưởng tín dụng khá cao là vượt tiêu chuẩn rủi ro so với các nước Âu châu. Vậy mà đồng đồng Krona Thụy Điển luôn có giá, thậm chí là an toàn hơn cả đồng USD, EUR, JPY, và cả đồng British Pound của UK. Nó cũng dễ hiểu thôi là kể từ năm 2002 khi thế giới không còn biên giới bán buôn khép kín mà trở thành “tự do thương mại và toàn cầu hóa cao độ” thì mức đánh giá tín nhiệm của Thụy Điển luôn được thị trường tài chính quốc tế đánh giá ở tin cậy khả tín đáng tin nhất là ba chữ A hoa, đó là AAA mà còn được kèm chữ “ổn định”. Dù rằng khi phân tích nền kinh tế vĩ mô Thụy Điển ta chẳng cần phải mất thời giờ Phân tích tiền tệ (monetary analysis); Liquidity analysis (phân tích thanh khoản), hay phân tích về sự ổn định giá cả,…

(*) Hãy nhìn xem đồng bạc Swedish Krona của Thụy Điển: https://www.federalreserve.gov/releases/H10/hist/dat00_sd.htm  cũng có thành tích khá đầu cơ trong quá khứ, nhưng nó không hề hấn gì về các vấn đề mà chuyên gia kinh tế quốc doanh VN hay lải nhải về cung tiền, hay tăng trưởng tín dụng quá cao là quá rủi ro nhưng thực tế nền kinh tế Thụy Điển phụ thuộc vào neo vào thương hiệu công ty chứ chả có liên quan gì đến tài chính, mặc dầu Thụy Điển là cái nôi rất sớm của nghiệp vụ tài chính của thế giới.