Bơm bóng GDP để làm gì?

Trước hết tôi nghi ngờ để chào đón “khai mạc Hội nghị Trung ương 6”, và tổ chức APEC thì người ta khai man con số tăng trưởng GDP cao đó thôi, vì thực tế nếu đi khảo sản người dân thì tôi e rằng chẳng có người dân nào ở VN quan tâm con số tăng trưởng GDP 7,64% kia đâu.

Hiếm có quốc gia nào như VN là việt vội vã gấp rút công bố hồ sơ tăng trưởng GDP của họ từ quý 2 và quý 3 của năm 2017 là sớm bất thường nên số liệu rất đáng nghi và đáng ngờ là khó tránh khỏi, có lẽ tăng trưởng GDP của VN chủ yếu là do sản xuất và xuất khẩu, mà chủ yếu VN xuất khẩu giúp cho thiên hạ như việc thúc đẩy tăng trưởng GDP quý 3 vừa qua của VN với con số cao đáng kinh ngạc lên tới 7,46%, là mức tăng cao nhất kể từ chục năm nay là kể tư năm 2007, tôi nghi ngờ sự thúc đẩy tăng GDP ấy chủ yếu vẫn là do sự đóng góp của tập đoàn Samsung (Bắc Ninh, Thái Nguyên) và Formosa (Hà Tĩnh),….

Với con số ăng trưởng GDP quý 1 của năm 2017 chỉ là đạt 5,1%, quý 2 là 6,17%, quý 3 là 7,46%, rồi mới đây quý 4 dự kiến mà ông Thủ tướng Nguyễn Xuân đề ra trong tầm tay sẽ đạt được mức 7,4%-7,5%. Điều đó có nghĩa là GDP của VN theo chỉ tiêu đề ra đã tăng trưởng hơn 6,7% nếu tính trung bình cả năm luôn thì thật là vĩ đại bởi những bộ não điều hành kinh tế mà có lẽ FED, ECB, BoJ của Nhật phải ngả mũ bái phục. Đó là bởi vì các nước kể trên phải khốn đôn huy động toàn bộ nội lực với những cái đầu và cố vấn kinh tế, tài chính điều hành kinh tế đỉnh cao nhất của thế giới như Mỹ chẳng hạn là hễ có 10 người đoạt giải thưởng Nobel Kinh tế thì đều toàn là người Mỹ hoặc di cư tới Mỹ, vậy mà họ phải mất nhiều chục năm mới mới đưa kinh tế ra khỏi suy thoái, Âu châu mất cả gần 10-năm đề ra chỉ tiêu tăng trưởng từ 1,7%-2,% và đưa lạm phát lên mức lý tưởng 2% mà bất thành, Nhật thì mất mấy chục năm kể từ khi suy thoái thì GDP kinh tế không tăng mà lại sụt, và phát minh ra nhiều lý thuyết kinh điển trong kinh tế như biện như chính sách "nới lỏng định lượng" (Quantitative Easing - QE), vậy mà đến bây giờ vẫn không đạt được chỉ tiêu.

Trong khi Brasil, thâm chí là Nga (nước Liên Xô cũ từng đào tạo cán bộ VN) thì kinh tế suy thoái mấy năm rồi mà cũng bất lực là dù chỉ tiêu đề ra chỉ một quý thôi cũng không thể với tới được. Duy nhất có lẽ tại VN có món ăn khó nhất mà các nhà kinh tế học và các chính phủ hay các ngân hàng trung ương trên thế giới có tuổi đời mấy thế kỷ là họ nói ra mà chưa bao giờ làm được khi đề ra chỉ tiêu tăng trưởng GDP bằng mấy phần trăm, và lạm phát lý tưởng bao nhiêu phần trăm ấy, họ đều thất bại cả. Có lẽ duy nhất có một quốc gia hiếm có là VN họ nói là làm được đó “chỉ tiêu GDP đề ra”. Còn việc khác đơn giản nhất, hay các vấn đề khác sơ đẳng trong kinh tế học và tài chính thì họ “nói một đằng làm một nẻo”.

Trước hết về tăng trưởng GDP, đó là ta nhắc lại chuyện sơ đẳng để ai cũng biết, dù nó hay nhàm chán, đó là Tổng sản phẩm quốc nội, đó là cách tốt nhất để người ta đo lường nền kinh tế của một quốc gia. Điều đó có nghĩa là GDP, gọi là tổng giá trị của tất cả mọi thứ được sản xuất bởi tất cả mọi người và các công ty trong nước đó (nếu nó là công ty của chính quốc gia ấy đóng góp nhiều nhất thì ta có cái GDP có phẩm chất).Tuy nhiên GDP đó nó sẽ không còn quan trọng nếu sự đóng góp ấy quá nhiều từ công ty có vốn đầu tư nước ngoài làm chủ và chi phối, thì ta có cái GDP kém phẩm chất là dù có tăng trưởng cao thì GDP đó nó vẫn là GDP vay mượn của nước ngoài đầu tư thôi. VN là một trường hợp điển hình như Samsung chi phối quá nhiều đóng góp cho GDP. Thậm chí là VN còn có cái GDP bẩn do Formosa (Hà Tĩnh) đóng góp cũng khá cao vào đó (Ở đây chúng ta bỏ qua so sánh về sự khác biệt giữa GDP và tốc độ tăng trưởng GDP?, vì nó cũng hay nhầm lẫn).

Về bối cảnh hồ sơ vì sao VN nghiện con số tăng trưởng GDP cao khi chưa hết quý mà đã có thống kê biết rõ con số tăng trưởng GDP của họ, có khi có quý còn phải mất hết nửa tháng nữa mới đầy 1 quý mà VN đã có con số tăng trưởng GDP khiến người ta nghi ngờ.

Đó là bởi vì như ta đã biết tầm quan trọng của “Gross domestic product”. Vì nó đo lường sức khỏe nhanh nhất của nền kinh tế . Có thể đo lường GDP của Mỹ là chỉ số kinh tế quan trọng nhất vì nó cho bạn biết sức khoẻ của nền kinh tế, và các tỷ lệ nợ trên GDP của họ. Có lẽ tỷ lệ nợ đo trên phần trăm của GDP ở VN hiện nay quá cao.

Vì đo bằng GDP lên tỷ lệ nợ của VN so với GDP (nếu GDP tốt cho thấy nền kinh tế VN có khả năng sản xuất đủ của cải hàng năm để trả nợ).

Về hồ sơ GDP này thì tôi trích lại bài phân tích trước đây “thổi phồng con số tăng trưởng GDP cao để làm gì”.

Cụ thể: “Đối với việc các nước hay khai man con số thổi phồng GDP, nó có nhiều lý do kinh điển, chẳng hạn như nhằm trấn an thị trường và giới đầu tư, nhất là những quốc gia mắc nợ nhiều, họ khai man con số tăng trưởng GDP cao để nhằm gợi ý rằng họ hoàn toàn có khả năng trả nợ. Bởi vì giới đầu tư cho vay tiền họ chỉ thường chú ý vào khả năng tăng trưởng GDP con số cao của nước đi vay, đơn giản nếu khai man con số GDP thấp dù tăng trưởng có phẩm chất tốt nhưng giới đầu tư lại hoang mang, nếu tăng trưởng GDP thấp như vậy thì lấy đâu ra tiền mà trả nợ cho họ. Nếu mà họ hốt hoảng thì họ sẽ đòi lãi suất cao hơn để giảm chi phí rủi ro mất nợ, nếu quốc gia đó tuyên bố phá sản hay xù nợ thì còn kiếm được lãi cao mà vớt vát ít vốn.

Ta đều biết, việc tăng trưởng GDP cao của một quốc gia, nó cho thấy một nền kinh tế nước đó đang phát triển tốt, ngược lại khi GDP thấp, nó cho thấy nền kinh tế của quốc gia đó đang sự suy giảm. Tất nhiên, một mức tăng trưởng GDP cao thì thường phải được đi kèm với việc tăng lương, tỷ lệ thất nghiệp giảm xuống, doanh nghiệp tăng lợi nhuận, nhà nước thì thu được nhiều thuế và có tiền trả nợ, khiến giới đầu tư và chủ nợ lạc quan và họ dễ cho vay cũng như lấy lãi nhẹ. Hiệu ứng ngược lại, nếu GDP bị sút giảm, các nhà đầu tư bắt đầu lo lắng và hoảng loạn, họ bắt đầu nghĩ đến sẽ có nhiều sự phá sản của các doanh nghiệp, tỷ lệ thất nghiệp gia tăng, tiền lương trả cho nhân công sẽ bị cắt hạ, dẫn đến sức mua của người tiêu dùng suy yếu, nhà nước sẽ thất thu về thuế thì lấy đâu ra tiền trả cho họ, cho nên các quốc gia đang mắc nợ cao người ta thường thổi phồng con số GDP cao để làm hoa mắt nhà đầu tư thiếu kinh nghiệm.

Đây là vấn đề cực kỳ tưởng đơn giản nhưng ít ai thấy ra nó. TQ và VN thì thấy điều này, vì hai quốc gia này giao dịch và xuất khẩu quá lớn so với sản lượng GDP kinh tế của họ nên họ thường thổi phồng con số GDP rất cao nhằm trấn an giới đầu tư và thị trường, nhất là TQ dù họ có kho dự trữ ngoại tệ lớn lao, nhưng trong nghiệp vụ đầu tư tài chính, chỉ cần cơn hoảng loạn trong ngắn hạn mà mất kiểm soát, là nó sẽ gây thiệt hại rất lớn đôi khi giật sập luôn thị trường tài chính nước đó. Đặc biệt nhất là TQ, đó là quốc gia này khai gian vụng về con số tăng trưởng GDP của họ rất ly kỳ đầy lỗ hổng. Chẳng hạn kể từ vụ xì bóng nhẹ trên thị trường bất động sản cào cuối năm 2014 thì qua các quý của năm 2015 thì con số tăng trưởng GDP của TQ rất đáng nghi. Cụ thể các quý trong năm họ khai mức tăng trưởng GDP lần lượt như sau từ quý 4 của năm 2014 là 7% sang quý 1 năm 2015 thì rơi xuống 6,9%, rồi qúy tiếp theo là 6,8% rồi 3 quý cuối cùng lần lượt là 6,7%-6,7%, 6,7%, rồi các quý gần đây thì bật dậy tăng lần lượt từ 6,7%- 6,8%-6,9% (tức là giảm theo cái bậc thang khó tin nổi) thì ta tự hỏi có nên tin con số ảo giác đó không?

Giới phân tích tích thì ước đoán tăng trưởng GDP của TQ khả quan nhất chỉ có 5,5% là cao. Trong khi qua quý 1 của đầu năm 2017 thì bất ngờ tăng trưởng GDP của TQ tăng lên một chút là rất sát như việc xây thêm hoặc tháo bớt cái bậc thang là đạt mức 6,8%. Chính quyền Bắc Kinh thì điều chỉnh liên tục con số tăng trưởng GDP đó khi bị quốc tế nhắc nhở. Đối với TQ việc công bố hồ sơ về tỷ lệ thất nghiệp còn ly kỳ hơn, đó là khi bong bóng bất động sản tại TQ chưa bị xì vào cuối năm 2014 thì tỷ lệ thất nghiệp tại TQ cả nhiều năm trước được giữ nguyên ở mức 4,1% (hãy nhớ rằng hoạt động xây cất bất động sản của TQ đóng góp đến ¼ GDP của họ).

Tuy nhiên đến cuối năm 2014, khi bong bóng bất động sản tại TQ bị xì và chất lên núi nợ quá lớn vì đầu tư vào bất động sản mua tăng trưởng để tạo việc làm tối đa cho dân chúng đông đảo xứ này. Khi đó hàng loạt doanh nghiệp kinh doanh bất động sản và xây dựng ngưng hoạt động vì thiếu vốn và vỡ nợ họ sa thải nhân công, vậy mà con số tỷ lệ thất nghiệp vẫn công bố 4,1%. Mấy tay đầu cơ tài chính cao già Phố Wall thì biết được điều này và âm thầm đánh cá và đầu cơ kiếm lời,… Qủa nhiên bước vào năm 2015 thì TQ họ điều chỉnh con số thất nghiệp xuống mức 4,04% để trấn an thị trường, nhưng đã muộn là đến tuần thứ 2 của tháng 6/2015 thì thị trường cổ phiếu tại Thượng Hải và Thẩm Quyến bị vỡ vì con số ảo giả tạo này.

Khi bị vỡ như vậy thì cả triệu doanh nghiệp đủ lại tại TQ ngừng hoạt động, vận chuyển hàng hóa bằng đường xe lửa giảm sút, tiêu thụ điện năng cũng giảm sút, tức là tại TQ người ta dễ ước đoán là đã có quá nhiều doanh nghệp phá sản và đóng cửa.

Vậy mà Bắc Kinh vẫn công bố hồ sơ tỷ lệ thất nghiệp giảm xuống thì đúng là TQ họ cho lao động lên Cung Trăng, và đến bây giờ chỉ còn 4,02%, dù rằng cộng thêm doanh nghiệp nước ngoài tháo chạy khỏi TQ. Giới phân tích thì mỉa mai đánh giá cái GDP của TQ chỉ đáng giá 8.200 tỷ $ (năm 2015) thay vì 11.008 tỷ $ (vì tăng trưởng của TQ thực chất chỉ vào khoảng 4,5% - 5,5% là cao).

Đối với VN, quốc gia ý thức hệ có những con số khai man GDP cũng khá kinh điển. Nếu xét về hồ sơ sổ nợ của VN mà lấy con số gần đụng trần 65% so với GDP mà VN đang gánh thì mức tăng trưởng GDP về sau này của VN tất nhiên nó phải sụt giảm ít nhất 1,7% hay 2,6%. Vì mắc nợ quá lớn như vậy thì tiền đầu tư thực tế sau này nó chỉ đi về hướng trả nợ và trả lãi thay vì trả nợ 17 tỷ $ chẳng hạn thì nếu mắc nợ thấp thì người ta sẽ dùng số tiền đó đầu tư cho kinh tế như xây dựng hạ tầng cảng biển, hay xây mấy ngàn km đường bộ, cải tạo nông nghiệp, tăng đầu tư vào dịch vụ,… thì may ra còn có mức tăng trưởng cao chứ tôi thì mỉa mai là GDP của VN sau này sẽ sút giảm tệ hại nhưng người ta sẽ vẫn bút ghi con số tăng trưởng GDP đúng chỉ tiêu đề ra để mị dân và đánh lừa thị trường. Đó là chưa tính môi trường ô nhiễm nặng nề nó sẽ đánh sụt GDP nông nghiệp, dịch vụ,....của VN vài phần trăm thì làm sao mà ảo giác đề ra chỉ tiêu mấy năm nữa treo trên cao 6,7% năm 2017 hay trên 6,8 cho các năm sau này được,...

Về bổ sung thêm con số mơ hồ tăng trưởng GDP của VN hết quý 3 vừa qua cao ở mức 7,46% thì ta chú ý vài ý sau, đó là VN lãnh đòn giảm giá nông sản, và lĩnh vực chăn nuôi, dù nó tích lũy từ các quý trước rồi, nhưng thực tế khi giá cả như thịt heo, thịt gà, giá hàng hóa giảm mạnh chi phối nhiều triệu lao động ấy tham gia sản xuất GDP thì chắc chắn là sau khi lãnh đòn suy giảm giá cả ấy thì người dân và doanh nghiệp họ sẽ co cụm là chưa thể tái đầu tư sản xuất hết công suất mà chỉ sản xuất cầm chừng, vì họ đang lãnh đòn mắc nợ và ngập nợ tiền vay ngân hàng chẳng hạn, dù cho NHNN VN có tăng tiền vào kinh tế đến 21%-22% cũng í tai đi vay, và dù cho tín dụng cấp phát chẳng liên quan đến tăng trưởng tín dụng 21%-22% đầy rủi ro ấy thì ngân hàng cũng không thể liều lĩnh cho vay lớn để tái sản xuất lại được, vì rủi ro nợ xấu sẽ rất cao nên sẽ khó có thể nói sản xuất nông nghiệp hay gì đó sẽ tăng trong quý 3 vừa rồi. Đã thể những tháng cuối quý 3 thì tại VN lại lãnh đòn thiên tai dai dẳng rất nặng nên cũng khó mà nói có con số tăng trưởng GDP quý 3 lên tới 7,46%. Vì ngay cả WB, ADB, cả IMF họ còn đang nghi ngờ thành tích tăng trưởng như tên lửa của VN vừa qua khi mà các nước gần VN thì hết quý 2 của năm 2017 súy thoái, và dự báo quý 3 suy yếu, kể cả Ấn Độ là hãng xưởng toàn cầu đang hình thành khi thay thế TQ cũng có thể mức tăng trưởng GDP suy giảm.",.....

Ôi thôi kết luận của tôi là mức tăng trưởng GDP cao của VN có thể đo bằng mắt thường mà cũng tạo ra nợ, đó là VN kích hoạt đầu tư nhiều tỷ $ xây dựng cơ sở hạ tầng vũng bão lũ các tỉnh Miền Trung, hay sửa lại hết các cây cầu, cột điện, xây bổ sung lại các bệnh viện, xây mới lại mấy trăm ngôi trường, rồi phá hết các cây cột điện xây kém phẩm chất bị gẫy đổ do bão lụt vừa rồi để mà tính vào hóa đơn con số GDP thì may ra có con số tăng trưởng GDP cao mà người ta đo được.