Vì sao các giấc mơ vĩ cuồng đầu tư chục tỷ đô ở VN đều bị thất bại
Đây có lẽ là hồ sơ kinh tế, đầu tư mà nhiều năm tôi mỉa mai
về sự vĩ cuồng mà còn cuồng dại của một số doanh nghiệp, tỷ phú VN, cũng như cả
hệ thống chính trị và chính phủ quốc gia này bị rơi vào bẫy việt vị thất bại bẽ
bàng là quy hoạch tốn kém xong để đó vì không có tiền đầu tư, tỷ phú ảo và doanh nghiệp vốn ít nợ nhiều thì bỏ trốn không nói lời tạm biệt, đó là chuyện hài kịch đang diễn ra ở VN bao nhiêu năm rồi và bây giờ vẫn thế.
Về các dự án đầu tư vĩ cuồng thì đầu tiên tôi nhắc lại đó là sự thất bại của Tập đoàn Dầu khí
Thái Lan (PTT) khi háo danh đầu tư vào xây dự án lọc hóa dầu Nhơn Hội với vốn đầu
tư ban đầu vẽ ra là 28 tỷ USD, và sau đó hạ xuống còn 22 tỷ USD rồi sau đó tập
đoàn PTT này biến mất bí ẩn, và nó để lộ ra một sự thật kém chuyên môn nhất của
cả hệ thống kinh tế của chính phủ VN lẫn hệ thống chính trị của tỉnh Bình Định,
đó là từ ông Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng cho tới 6 hay 7 cấp phó thủ tướng, và dưới
nữa là Bộ Công thương, Bộ Tài chính, hệ thống cố vấn kinh tế của chính phủ và
hàng loạt những ông bà giáo sư tiến sĩ quốc doanh đều sai hết.
Các dự án vĩ cuồng khác, như dự án siêu kế hoạch 37,3 tỷ USD
của Nhật xây thành phố thông minh tại Hà Nội, kế đến là ông Chủ tịch Geleximco
Vũ Văn Tiền đề xuất xây cất dự án gọi là “4 siêu dự án hơn 50 tỷ USD” để xây đường
cao tốc Bắc Nam đoạn Thanh Hóa - Hà Tĩnh và Tp.HCM đến Khánh Hòa, dự án đường bộ
cao tốc Hạ Long - Vân Đồn - Móng Cái, dự án đường sắt cao tốc Bắc Nam, dự án
xây dựng Cảng hàng không quốc tế Long Thành,…rồi dự án gọi vốn IPO 100 tỷ USD của
doanh gia nào đó ở VN, và mới đây Tập đoàn IPP muốn huy động nguồn vốn khoảng
50 tỷ USD vào đặc khu kinh tế Bắc Vân Phong,…và điều quái đản hơn là những lãnh
đạo doanh nghiệp này đều được ung dung đi lại trong phủ thủ tướng nước cộng hòa
xã hội chủ nghĩa VN, và được lãnh đạo cao cấp nhà nước tiếp đón như một thượng
khách nguyên thủ của quốc gia.
Tôi thì giật mình là sau đó tất cả đều là những dự án vẽ ra
của ‘siêu dự án con lừa của thế kỷ 21”. Và nó phơi bày sự yếu kém tột cùng của
bộ máy điều hành kinh tế và thẩm định rủi ro của đất nước này. Nó cho thấy cả hệ
thống điều hành kinh tế của VN không có bất cứ một chuyên gia hay chiến lược
gia phân tích am hiểu thị trường để thẩm định rủi ro dự án đầu tư, và nó gây ra
sự mất thời gian cho cả hệ thống lãnh đạo cao nhất của chính phủ VN khi dành tiếp
đãi những doanh gia, hay nói đúng hơn là “doanh gian” hay mơ chuyện vĩ cuồng là
họ thích đọc truyện cổ tích thay vì họ nên đọc truyện “Mô hình Ponzi”, và cần đọc
các tiểu thuyết Enron, Bernie Madoff để nghiệm ra cho mình bài học thực tế hơn.
Trở lại chuyện các dự án huy động vốn con lừa của thế kỷ 21
tại VN bị thất bại mà tôi hay cảnh báo trước đây và sau này vẫn thế, đó là tôi
nhắc lại chuyện bài học vỡ lòng khi huy động vốn vay nợ trên thị trường tài
chính quốc tế. Đó là trong hệ thống đòn bẩy vay nợ tài chính cũng như huy động
vốn của hệ thống tài chính hiện đại ngày nay thì bất kể công ty nào cũng niêm yết
giá chứng khoán của họ, và chủ tịch CEO lãnh đạo và giới cổ đông, và công chúng
đông đảo nắm giữ là người quyết định khả năng tài chính của công ty. Ví dụ như
nắm giữ chứng khoán, và trường hợp khác là quỹ đầu tư vốn, và nó cũng được
thông qua sự đánh giá tín nhiệm của công ty đó như hình thức đánh giá tín nhiệm
của các chính phủ mà các hãng đánh giá tín nhiệm Standard & Poor’s,
Moody's, Fitch Ratings hay làm nghiệp vụ thẩm lượng rủi ro các tờ trái phiếu của
các chính phủ đi vay.
Về bối cảnh huy động vốn vĩ cuồng của các doanh gian VN, đó
là tôi hay nhắc lại kinh nghiệm bài học cũ. Đó trường hợp Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống
nhất, hay UAE, mà điển hình là thành phố Dubai khi huy động vốn ban đầu 60 tỷ
USD để đầu tư hạ tầng của họ, và sau đó huy động thêm 90 tỷ USD trái phiếu có đảm
bảo của Saudi Arabia và nhiều tổ hợp ngân hàng tài chính quốc tế tham gia bảo
lãnh và cho vay nợ thì cái giá của nó rất rẻ và rất hiệu quả so vơi việc huy động
vốn siêu đắt đỏ của Hà Nội khi có kế hoạch 37,3 tỷ USD của Nhật xây thành phố
thông minh.
Lý do UAE dễ dàng bảo lãnh vốn vay tài chính lớn lãi suất rẻ,
đó là họ có khả năng trả nợ, và đánh giá tín nhiệm trái phiếu chính phủ khá cao
từ cấp AA. Trong khi VN là cấp rác B1 cho đến BB- thì đó là mức rác của các tờ trái phiếu của VN nếu phát hành nợ huy động vốn cho đầu tư, kể cả đứng ra bảo lãnh cho tư nhân vay nợ cũng thế.
Chuyện khá chuyên môn nữa trong bài học vỡ lòng để huy động
vốn đầu tư lớn. Nếu như các nước khác họ dễ huy động vốn, đó là bởi vì đánh giá
tín nhiệm trái phiếu của chính phủ nước đó ở mức độ khả tín đáng tin cậy. Đầu
tư dự án có chi phí thấp, phẩm chất dự án đầu tư có hiệu quả cao không có chỗ đứng
và chân đứng cho nạn tham nhũng và lợi ích nhóm đất sống, VN thì toàn là thứ
sâu bọ tham nhũng cả các dự án xã hội hóa quốc gia thì càng khó đi vay. Chẳng hạn
thành phố Dubai họ có thể xây cất đường siêu xa lộ cao tốc 12 làn xe chất lượng
bảo hành 50 năm mà chi phí giá thành thấp chỉ bằng 1/3 của VN, đó là VN xây xa lộ cao tốc chỉ có
6 làn xe thời gian bảo hành thấp và dễ hư hỏng xuống cấp mà còn đắt hơn gấp 3 lần
chi phí xây dựng của thành phố Dubai thì VN gặp rủi ro khó vay nợ được, nhất là
doanh gian và doanh nghiệp tư nhân VN cũng thế.
Đối với doanh nghiệp rồ dại VN, họ hay có những ý tưởng rồ dại
và hay bị quốc tế khinh miệt mà còn miệt thị, đó là họ làm giàu đi lên từ đất,
như các dự án bất động sản, vốn liếng chủ sở hữu chỉ dăm vài ngàn tỷ VND hay
quá lắm là chục ngàn tỷ VND thôi, nhưng cũng tự tin huy động vốn để kiếm ra 50
tỷ USD, hay 100 tỷ USD để đầu tư cho các dự án vĩ cuồng, họ cứ nghĩ là có tài sản
thế chếp như các dự án đầu tư sân golf, khách sạn, biệt thự, khu nghỉ dưỡng,….để
xem như đó là tài sản định giá để thế chấp đi vay. Nó cũng áp dụng cho chính phủ
VN cũng thế, là chính phủ VN khi đi vay cũng vậy là họ cứ nghĩ là có tài sản đất
đai, mấy trăm hay mấy ngàn tòa nhà cao tầng trọc trời, rồi bãi biển, bờ biển để
xem như đó là tài sản thế chấp đi đi vay.
Tuy nhiên trên thị trường tài chính quốc tế thì họ không cần
mấy thứ đó, họ chỉ cần là đi vay thì có khả năng trả nợ hay không? Và họ cũng
chẳng cần đưa người của họ tới tận VN để đi xem các trụ sở tòa nhà cao tầng trọc
trời hoành tráng, hay các công trình thi công vẽ ra trên giấy hoặc sẵn có
như sân golf., biệt thự, khách sạn, rồi
đất đai cảng biển, đặc khu kinh tế,…để có thuyết phục vốn vay 50 tỷ USD, hãy nhớ
rằng giới đầu tư và thị trường tài chính họ không cần quan tâm mấy thứ vớ vẩn
đó. Và họ chỉ quan tâm làm mấy thứ đó có thể kiếm ra tiền để trả nợ cho họ hay
không, nếu họ thẩm định thấy rằng đó là dự án con lừa thế kỷ là vay nợ chỉ có
trì hoãn trả nợ là xin ân hạn giãn nợ thì đừng có thuyết phục hay cố đi vay nợ
nữa, dù có là công ty tài chính hay các quỹ đầu tư cũng vậy, vì giới cổ đông sẽ
không chấp nhận cho vay huy động vốn đó thì cũng là con số không vậy thôi.
Cái chuyện rất chuyên môn nữa là hiện nay trái phiếu quốc
trái của chính VN phát hành nợ còn chưa thể đi vay được 3 tỷ USD vốn tài chính
thì huống hồ mấy công ty tư nhân cò con của VN kia đòi huy động vốn vay 50-100
tỷ USD. Vì khi doanh nghiệp tư nhân đi vay nợ kiểu đó mà mất khả năng chi trả
thì xù nợ, mà doanh nghiệp tư nhân đi vay thường phải trả lãi cao hơn chính phủ
đi vay. Lý do mấy tờ trái phiếu chính phủ đi vay thì an toàn dù mất khả năng
chi trả thì vẫn còn có thể in tiền ra trả bằng cách bắt tất cả người dân trả nợ
qua thuế và lạm phát. Trong khi mấy công ty doanh nghiệp tư nhân của VN chỉ là hạng bát nháo chợ búa, và có thành tích đi vay mà hay quên ngày trả nợ.
Về chuyện vay nợ huy động vốn kiểu này thì tôi hay phân tích
nhiều lần rồi nên không nói lại nữa, nhưng kết luận ngắn gọn là sự thật bẽ bàng
là tất cả các dự án đầu tư vĩ cuống “tỷ USD”mà tôi hay mỉa mai đó thì nó tạt gáo nước lạnh sự thật bẽ bàng cho cả mấy doanh nghiệp VN lẫn doanh nghiệp
Thailand, lẫn chính phủ VN, vì có lẽ họ sau khi vẽ ra dự án đầu tư đó và đi vay
nợ của các tập đoàn tài chính quốc tế thì bị người ta từ chối cho vay nên xấu hổ
âm thầm rút chạy khỏi VN mà chả có lời giải thích nào, còn chính phủ VN thì ngơ
ngác khi đã quy hoạch dự án và ngóng đợi trong tuyệt vọng, vì mấy nhà đầu tư và
doanh nghiệp tư nhân kia bỏ của chạy lấy thân cho có danh dự vì không huy động được
vốn tỷ USD thì chờ họ làm gì nữa, và tốt nhất là trả lại đất đai quy hoạch đó
cho người dân họ sản xuất thì còn hữu ích,…