KHI DỰ ÁN ĐƯỜNG SẮT CAO TỐC VĨ CUỒNG TÁI KHỞI ĐỘNG

Có lẽ trên thế giới rất hiếm có quốc gia nào mà lãnh đạo của họ hay vẽ ra các dự án xây cất vĩ cuồng là kỳ hạn xây cất kéo dài dai dẳng mà con số 2050 là lý tưởng để tới khi đó những người đưa ra đề xuất ấy đã hạ canh an toàn hay đã yên nghỉ dưới nấm mồ từ lâu, và họ để lại cho con cháu è cổ gánh nợ.

Đó là trong hồ sơ bài báo: “Sẽ trình Quốc hội dự án đường sắt tốc độ cao trong 2019”: http://vneconomy.vn/se-trinh-quoc-hoi-du-an-duong-sat-toc-do-cao-trong-2019-20171120210718795.htm ,  và kéo dưới xuống nữa thì có lời nói của một bà nghị gật quốc hội Đại biểu Nguyễn Văn Cảnh rằng: “Đường sắt tốc độ cao sẽ tự sinh ra tiền”,….

Trước hết về kinh nghiệm dự án đầu tư, mình hay gọi là “thẩm định dự án đầu tư” thì cần xét yếu tố là nền kinh tế có thể trả nợ dự án đầu tư đó hay không? Quốc gia mình có đủ kỹ thuật để tiếp nhận khai thác dự án đầu tư đó hay không? Quan trọng là doanh nghiệp mình đã có nền móng kinh nghiệm để có khả năng cùng với doanh nghiệp nước ngoài làm dự án đó hay không như chuyển giao thiết bị công nghệ cho doanh nghiệp VN gia công, đầu tư sản xuất những linh kiện thiết bị cần thiết cho dự án đấy hay không? Huy động vốn vay như phát hành giấy nợ có thể vay tiền để đầu tư dự án dài dai dẳng đó hay không. Đi vay ngắn hạn mà đầu tư vào dự án dài hạn thì tự sát là kéo đất nước chui xuống đất vì đổ nợ và phá sản.

Bởi vì như tôi hay nói là hãy nhớ rằng dự án đầu tư bào có kỳ hạn dài dai dẳng hơn tiền đi vay, tức là có thể phát hành trái phiếu trong nước hay ngoài nước mà tờ trái phiếu giấy nợ ấy có kỳ hạn ngắn hơn dự án đầu tư là nguy cơ rủi ro về tài rất cao và vỡ nợ cũng cao. Bởi vì các nhà đầu tư quốc tế có lẽ họ cũng biết điều đó chứ không phải là không biết, nên ai cũng từ chối bơm vốn vào đó là không có gì lạ cả.

Đối với VN thì hiện nay đang song hành đầu tư vào 3 dự án vĩ cuồng. Đó là dự án đường cao tốc Bắc-Nam với trị giá hàng trăm ngàn tỷ VND, và hai dự án khác là dự đình đám mang dấu ấn của kẻ bất tài vô năng lực của ông Đinh La Thăng, là án xây sân bay Long Thành, Đinh La Thăng này còn tuyên bố “nếu không cho dự án Long Thành một cơ hội thì mai sau lịch sử sẽ có tội với đất nước,…”. Đinh La Thăng này có lẽ tạo ra khoản nợ khổng lồ nhiều tỷ USD thời ông này làm bên Dầu khí rồi giao thông vận tải,…

Ban đầu dự án này Đinh La Thăng và thuộc hạ cùng cấp trên là Nguyễn Tân Dũng (thủ tướng khi đó) không hiểu làm sao những kẻ bất tài vô năng lực này vẽ ra con số đầu tư tới 18,7 tỷ $, khiến cho các nhà phân tích giới đầu tư quốc tế mỉa mai là “dự án đắt đỏ đáng kinh ngạc với một quốc gia còn quá nghèo này”. Sau đó dự án này bớt xuống còn 15,8 tỷ $. Làm sao mà chênh nhau tới con số 2,9 tỷ $ như vậy thì đủ biết cái hạng người này chưa có bất cứ sự phân tích kỹ lưỡng nào hay chưa có bất cứ sự chuẩn bị tiền vốn đầu tư nào trong sổ sách hay trong đầu mà đã liều lĩnh vẽ ra dự án đó.

Có lẽ dự án xây sân bay Long Thành, sẽ đội vốn hơn cả dự toán ban đầu 18,7 tỷ $, và dự án này có đặc điểm là kéo dài tới năm 2050 thì hoàn thành hết.

Kế đến bây giờ cái quốc hội VN  dự tính tái khởi động dự án xây dựng đường xe lửa cao tốc Bắc Nam trị giá gần 56 tỷ $ (thực tế nó có thể đội vốn lên 140 tỷ $).  Họ mơ tưởng đến dự án đường siêu xe lửa cao tốc Bắc – Nam là sau năm 2050 triển khai tổ chức khai thác tốc độ cao tốc 350 km/h. Tức là họ vẽ ra các dự án ấy mà người được kỳ vọng sẽ trả tiền thuế và tiền nợ bây giờ nếu ở tuổi sung mãn đang kiếm ra nhiều tiền nhất là 30-40 tuổi khi tới giai đoạn năm 2050 ấy thì đã già cả hoặc đã không còn có khả năng đi xe lửa cao tốc đó nữa, hoặc đã về cõi vĩnh hằng rồi.

Chuyện quái đản nữa là dự án này có chiều dài là 1.570 km, vận tốc khai thác 350 km/h thì nếu đón khách khoảng cách 525 km là chạy 1,5 giờ (một giờ rưỡi) thì làm sao mà vận chuyển hành khách, hay đón khách, và kiếm đâu ra khách để chạy nếu chạy xa hơn thì vét khách ở đâu để trang trải phí tổn. Ôi thôi đúng là chuyện quái đản xứ thần tiên này.

Vì thực tế trên thế giới ngày nay các nước giàu có tiên tiến nhất thế giới họ cũng không đầu tư để xây cất các dự án xe lửa cao tốc vĩ cuồng này cả, vì nó không có lợi và không thể cạnh tranh được với hàng không máy bay, vì vừa rẻ vừa nhanh, vừa hiệu quả,…

Dự án đường sắt cao tốc  vĩ  cuồng này là bản copy của phe nào đó thân Tàu, là trùng hợp với dự án đường sắt cao tốc mà TQ triển khai xưa kia, và vế bên kia là chính phủ VN và Bộ Chính trị cũng triển khai dự án ấy, có lẽ thời đó tính rước dự án ấy của TQ vào thí điểm đầu tư. TQ thì có kinh nghiệm làm dự án này bằng cách sao chép các công nghệ của Nhật, Đức. TQ thì hiện nay đang ngập nợ và đổ nợ về dự án xe lửa cao tốc vĩ cuồng này, mà giới hạn chạy của nó là 300 km/h thôi. Nhưng vì chi phí đắt đỏ so với vận chuyển tiện lợi là hàng không thì án xe lửa cao tốc vĩ cuồng này của TQ đã phá sản nhiều nơi, nhiều tỉnh thành, vì ế khách, giá vé đắt đỏ không thể cạnh tranh lại vận chuyển hàng không.

Thậm tệ nó rất thiếu an toàn, mặc dầu TQ thừa kinh nghiệm về cung cấp điện và thiết bị điện cho điều tiết, dự án đường sắt cao tốc của TQ hiện nay đang ngập nợ và nguy ngập vì thiếu an toàn, nhiều lần nổ hệ thống điện và xẩy ra nhiều vụ tai nạn thảm khốc rất kinh hoàng bị bưng bít thông tin kín mít mà Bắc Kinh giâu nhẹm. Vì nếu nói ra thì TQ mất nhiều dự án đầu tư đang chào mời các nước, ôi thôi nhiều nước đã giật mình hủy bỏ các dự án vĩ cuồng này của TQ, lý do nó thật sự không an toàn, vì kinh phí bỏ ra quá lớn, quan lý hệ thống đó quá tốn kém về nhân lực và nó hút vào đó nhiều thứ bất ổn khác như phải xây riêng hệ thống đường điện để tải điện riêng cho nó.

Ta cũng không quên là gần đây nhiều nước Châu Mỹ Latinh đã hủy bỏ dở dang các dự án xây cất đường xe lửa cao tốc vì sửa thiết kế, và tiêu chuẩn không đáp ứng về vận chuyển,…TQ nổi tiếng hối lộ để mau danh là để có tiếng nhằm tô bóng hình ảnh công ty họ để làm hoa mắt các đối tác. Đó là kinh nghiệm trước đây khi hãng thẩm định tài chánh Trung Quốc là Đại Công (Dagong) vào năm 2010 họ tự đánh giá xếp hạng tín nhiệm rất cao cho các doanh nghiệp kinh doanh đường sắt ở TQ để quảng cáo cho thế giới. Kết cục hàng loạt vụ tai nạn xe lửa kinh hoàng xẩy ra ở TQ và một số nước bị khủng hoản oan, chính quyền bị lung lay, đó là các vụ tai nạn xe lửa cao tốc xảy ra tại Liêu Ninh, và chuyện bi hài hơn là các công ty chuyên xây dựng đường sắt cao tốc ấy của TQ bị điều tra ăn cắp thiết kế của Nhật và Đức, Như ThyssenKrupp (công nghệ đúc cơ khí, thép), hãng Siemens,…các công ty của TQ còn dán cái nhãn liên doanh đầu tư với các công ty Đức để quảng bá thương hiệu, kể cả hệ thống cấp điện cho tàu cao tốc, vì ăn cắp làm nhái và thiết kế sai mà vụ tai nạ tàu cao tốc ngớ ngẩn nhất của TQ “tai nạn tàu hỏa Wenzhou” lỗi hệ thống cung cấp điện bị sét đánh, khiến nhiều chục người thương vong, và để cho các dự án khác của TQ đang đầu tư về đường sắt cao tốc hay tàu điện ngầm (có lẽ TQ không có kinh nghiệm làm tàu điện ngầm) không bị ảnh hưởng thì TQ bưng bít thông tin kín mít rất kinh điển và kết cục họ chỉ bị phanh khui là đi sao chép ăn cắp công nghệ của Đức và Nhật khi xưa kia hai quốc gia này đầu tư vào TQ và xấy cất rồi liên doanh,…

Hiện nay giới phân tích ước đoán các đại công ty quốc doanh đường sắt của TQ như China Railway Construction, gọi là Tổng công ty xây dựng đường sắt Trung Quốc (CRCC ), với hàng công ty con đủ loại thì đang ngập nợ và mắc nợ tới gần 700 tỷ $, tính cho nhiều công ty khác dây mơ dễ má cùng họ hàng là công ty con chồng chéo  như China Railway Engineering; China Railway Electrification Bureau Group Co., Ltd.; China Railway Construction Investment Co., Ltd.; China Civil Engineering Construction Corporation; China Railway Urban Construction Group Co., Ltd.,… có lẽ đang ngập nợ trên 1000 tỷ $, họ đầu tư dàn trải khắp nơi tại TQ và nước ngoài, dù rằng kinh nghiệm của họ chỉ mới có gần đây khi sao chép kỹ thuật và công nghệ của Nhât, Đức,… kết cục nhiều quốc gia chuốc họa oan là doanh nghiệp của họ cũng ngập nợ và vỡ nợ bởi sức công phá đầu tư xây cất chào thầu giá rẻ sau ấy đội vốn giá cao và đắt đỏ hơn có khi gấp đôi các công ty của Âu châu, Nhật Bản,…Kinh nghiệm nữa trước đây Bộ trưởng Bộ giao thông Indonesia Ignasius Jonan khi đó còn đương chức từ tháng 10/2014 - tháng 7/2016 đã ra lệch cho các công ty đường sắt TQ và các công ty Indonesia  liên doanh dự án đường sắt cao tốc Jakarta – Bandung mà dự án này dự kiến đi vào hoạt động vào đầu năm 2019 với tốc độ tối đa 350 km/h và bị hủy, lý do đội vốn và ăn gian thiết kế của TQ khi đấu thầu giá rẻ sauy ấy TQ đòi Indonesia phải góp vốn hay vay vốn lãi cao hơn, bản thiết kế bị TQ sửa lại không đáp ứng tiêu chuẩn. Khi chốt dự án đầu tư trị giá 5,5 tỷ $ mà đòi đội vốn lên 7 tỷ $ cao hơn nhà thầu Nhật trả giá.

Mới đầu TQ gài bẫy Indonesia khi TQ hứa hẹn là Bắc Kinh chỉ định cho Ngân hàng Phát triển Trung Quốc (CDB), tức là  China Development Bank ký một khoản vay 4,5 tỷ USD cho Indonesia để hỗ trợ dự án, sau ấy làm sao đó dự án còn “rút ruột công trình và đòi tăng thêm vốn mà TQ đòi hỏi”. Làm sao mà họ lại đội vốn và đòi lãi suất cao hơn ban đầu tới 35% thì quả là chuyện bi kịch, và TQ bị vỡ mộng miếng bánh to lớn mà Indonesia có thể tung ra xây cất hạ tầng cơ sở trị giá cần thiết 470 tỷ $ sau này và Indonesia đã không bàn đến những dự án vĩ đại ấy nữa với TQ.

Đó là danh sách những công ty tham gia dự án này gồm: Wijaya Karya (WIKA.JK); Jasa Marga (JSMR.JK); PT Kereta Cepat Indonesia-China (KCIC); China Railway International Co Ltd,….

Tôi thì còn buồn cười là trong đấu thầu TQ họ chỉ biên soạn giấy tờ bằng tiếng TQ, và Indonesia mờ ảo mà không có văn bản thuyết trình bằng tiếng Anh nhằm loại bỏ các công ty Âu châu, Nhật ra, rốt cuộc khi người ta dịch ra văn bản thì đầy những cái bẫy giang ra mà Indonesia cắn vào thì mắc kế bẫy của TQ như bài học dự đường sắt Cát Linh - Hà Đông,...mà dự án của VN có mấy trăm triệu $ vốn đầu tư ban đầu, vậy mà sau này nó đội vốn lên sát con số cả tỷ USD (có thể dự án này khi hoàn thành nó đã lỗi thời cũ kỹ và lạc hậu) thì quả nhiên là chuyện khó tin nổi khi mà tiền đầu tư kiếm không ra thì ta tưởng tượng cái dự án đường sắt xe lửa vĩ cuồng trị giá 56 tỷ $ kéo dài kia cả nửa thế kỷ sau mới hoàn thành thì chắc là lúc đó hết ai còn chiu trách nhiệm nữa.