VÌ SAO VN KHÔNG CÓ KHẢ NĂNG VAY TIỀN ĐỂ ĐẦU TƯ VÀO CÁC DỰ ÁN KINH TẾ LỚN

Đó là mức tín nhiệm đánh giá tín dụng mà các tổ chức tài chính quốc tế chưa bao giờ xếp VN ở cấp không có khả năng đầu tư. Thứ hạng ấy cao nhất của VN cũng chỉ là Ba3 mà Moody's chấm điểm VN vào 15/3/2007. Fitch thì lượng giá tín nhiệm điểm cao nhất cũng chỉ là BB- (Positive, tích cực vào tháng 6/2002, và tháng 5/2017). Thành tích tồi tệ nhất của VN nhận được sự lượng giá tín dụng này là vào ngày 28/7/2010 khi đó Fitch hạ thấp giá trị các tờ trái phiếu quốc trái của VN về cấp B+, trong khi Vò tháng 9/2012- Moody's hạ thấp tín nhiệm của VN về cấp B2 (ổn định, tương ứng cấp B), tức là bằng cấp chuẩn bị vỡ nợ mà xứ Venezuela bắt đầu gặp rủi ro là hết đi vay được là vào tháng 4/2014 khi Fitch đánh sụt trái phiếu của Venezuela về hạng B (tiêu cực), nó bằng cấp mà Moody's đưa ra cho Venezuela vào tháng 1/2013 là B2 (tiêu cực). Trong khi Standard & Poor's  thì lượng giá thường nhẹ tay hơn là họ chấm điểm cao hơn một chút so với hai cơ quan tjaamr lượng giấy nợ kia. Tức với cấp độ ấy thì nhà nước Venezuela chỉ có thể đi vay các chế độ độc tài như TQ, Nga thôi, mà vay hai ông chủ này thì vô cùng tai hại là hoặc phải bán tài nguyên giá rẻ trả nợ cho họ, hoặc bán cơ sở tài nguyên khác thác cho họ. VN thì chỉ nhỉnh hơn cấp hạng đó nên chưa thể khi nào vay được vốn lớn để đầu tư mạnh, nhanh gọn như Hàn Quốc, Đài Loan, Thailand, United Arab Emirates - UAE (Các tiểu vương quốc Arập thống nhất), Qatar,…

Xếp hạng ấy họ không coi xếp hạng gọi là Terrorism Index (chỉ số khủng bố an toàn là con số 0) mà mới đây VN hò hởi sảng khi được  Viện Kinh tế và Hòa Bình (IEP) đánh giá qua Global Terrorism Index (Chỉ số Khủng bố Toàn cầu) thì họ xếp VN là quốc gia an toàn nhất thế giới với danh hiệu con số 0, tức là mức cao nhất. Nếu so với TQ thì hay chuốc họa oan thì TQ bị khủng bố đe dọa còn cao hơn Mỹ, đó là TQ có thành tích ở con số 6,17 cho tới 7,00.

Tuy nhiên giới phân tích kinh tế khi thẩm lượng lại có cách tính khác, đó là VN đội sổ về “chỉ số khủng bố báo chí, truyền thông”, cái này nó còn nguy hiểm hơn “chỉ số khủng bố toàn cầu”, bởi cung dễ hiểu thường là các quốc gia không có tự do báo chí hay báo tư nhân dám sát thì giới đầu tư rất e ngại khi đánh giá về khả năng cạnh tranh, như xếp hạng cạnh tranh, xếp hạng tham nhũng, xếp hạng dễ kinh doanh, bởi vì Mỹ cũng đội sổ về xếp hạng “chỉ số khủng bố”, dù kem hơn TQ gần 2 điểm phần trăm, nhưng giới đầu tư vẫn cứ thích lao đầu vào cho Mỹ vay lãi rẻ, hoặc đầu tư vào Mỹ,….

Đối với VN, quốc gia này không thể vay nợ để đầu tư cho các dự án kinh tê lớn nó giải thích cũng dễ hiểu thôi. Đó là các dự án đầu tư mà VN vẽ ra nó rất dài hạn, như dài tới 20 năm, rồi 30 năm, hoặc cả nửa thế kỷ như việc họ dự tính xây đường xe lửa cao tốc vĩ cuồng có tốc độ như viên đạn là đạt 350 km/h, với vốn đầu tư dự tính 56 tỷ $ (thực tế quốc tế ước đoán nó phải đội vốn trên 120 tỷ $). Làm sao mà dự án vẽ ra như vậy ai sẽ cho vay. Bởi vì các nước xưa kia hóa thành con Hổ Á châu như Đài Loan, Hàn Quốc và nhiều xứ khác thì khi phát nợ đi vay để đầu tư cho dự án chiến lược của họ thì chỉ có kỳ hạn 5-năm, 7-năm hay dài nắm là 15-năm thôi. Thường là kỳ hạn dưới 10-năm, nó thích hợp cho tờ trái phiếu giấy nợ 10-năm. Bởi vì các nước này cũng chỉ mất khoảng thời gian đó là họ chộp cơ hội vươn lên thành nền móng của nền kinh tế con Hổ, và chỉ mất phân nửa thời gian tiếp theo thì trở thành cương quốc kinh tế. Như Hàn Quốc, Đài Loan chẳng hạn, các công ty của họ có năng lực cạnh tranh và sáng tạo bám sát cả các công ty Mỹ, Âu châu, Nhật ở một số lĩnh vực.

Chuyện rất chuyên môn là thị trường và giới đầu tư họ không coi vào con số tăng trưởng GDP, hay chỉ số chứng khoán tăng mạnh của một số quốc gia bị kẹt ở Chỉ số Frontier Markets dễ bị tổn thất và lạc hậu là không thể huy động vốn cho kinh tế, nó bao gồm các nước: Argentina, Bahrain, Bangladesh, Botswana, Bulgaria, Croatia, Estonia, Jordan, Kazakhstan, Kenya, Lebanon, Lithuania, Mauritius, Morocco, Nigeria, Oman, Pakistan, Palestine, Romania, Serbia, Slovenia, Sri Lanka, Ukraina, Tunisia và Việt Nam,…

Cho nên đừng hồ đồ nghĩ rằng thị trường chứng khoán VN tăng trưởng vượt bậc mạnh nhất thế giới và vài năm nữa tổng số vốn hóa thị trường sẽ nhân đôi là bằng 100% của tổng sản lượng GDP kinh tế.

Thực chất giới đầu tư và chủ nợ hay thị trường tài chính họ bỏ qua yếu tố này, vì các nước bị xếp hạng vào Chỉ số Frontier Markets là không có khả năng đi vay hay trả nợ. Thị trường cổ phiếu không có giá trị đóng góp cho kinh tế bao nhiêu, nó chủ yếu là đầu cơ,…

Thậm chí yếu tố chuyên môn khác là tăng trưởng GDP của VN cao ngất ngưởng, nhưng vì sao vẫn không có khả năng đi vay tiền để đầu tư cho các dự án kinh tế lớn, câu trả lời thật phũ phàng, đó là tăng trưởng bằng tài nguyên, bơm bóng tín dụng mua tăng trưởng, tăng trưởng bằng cách xuất khẩu giúp thiên hạ, tăng trưởng bằng cách tạo ra nợ quá nhiều và tăng thuế quá cao nên nó dù có tăng trưởng cao cũng không thể có khả năng trả nợ khi VN đi vay.

Ôi thôi ta có bài học cũ đáng nhớ như trường hợp Các tiểu vương quốc Ả-rập thống nhất là liên bang của bảy tiểu vương: Abu Dhabi, Ajman, Dubai, Fujairah, Ras al-Khaimah, Sharjah và Umm al-Quwain. Mà trong đó tâm điểm là Dubai vừa rồi họ phát hành giấy nợ vay 3 tỷ USD dễ dàng với lợi suất trái phiếu rẻ, thời gian phát hành là khoản vay kéo dài 7-10 năm thôi để xây để xây dựng sân bay lớn nhất thế giới (Al Maktoum International Airport), phục vụ World Expo 2020. Kỳ hạn xây dựng cũng chả phải vẽ ra tới năm 2050 như VN xây cái sân bay quốc tế Long Thành đắt kinh ngạc tởm lợm kia. Trước đó thì kinh nghiệm cũ là khi Dubai xây cất các dự án hạ tầng đường xá, hay cơ sở trung chuyển toàn cầu thì họ phát hành giấy nợ cũng chỉ 5-năm hay 10-năm thôi, và kỳ hạn xây cất hoàn thành thường thấp hơn tờ giấy nợ phát hành ấy.

Đó là dễ hiểu, bởi xây cất nhanh ngắn hơn kỳ hạn tờ giấy nợ phát hành thì dự án xây cất đó dễ dàng đưa vào khai thác cho kinh tế và tạo ra lợi ích và lợi nhuận nhanh chóng để thu hồi vốn nhanh, thậm chí nếu khá hơn thì có thể thu hồi vốn trước khi tờ trái phiếu đáo hạn, mà người vẫn có thể cần thiết thu hồi tờ trái phiếu phát hành ấy về nhà bằng cách mua lại chủ nợ và đóng sổ luôn là khỏi cần phải nợ ai hay trả nợ tới ngày đáo hạn đó nữa.

Chuyện quan trọng nhất là hầu hết các nước đi nhanh ấy họ rất khôn khéo tạo ra nợ hợp lý để giữ được lợi suất trái phiếu thấp khi phát hành nợ để đi vay.

Thí dụ chế độ của Các Tiểu vương quốc Arập thống nhất kh đi vay mấy chục tỷ $ bảo lãnh cho Dubai vào năm 2007 thì họ chỉ giữ mức nợ của chính phủ siêu thấp so với tỷ lệ phần trăm của GDP là khoảng 7,8%, nên dù có vay lớn hay bảo lãnh lớn thì cũng dễ dàng đi vay tiền nhiều, kỳ hạn dài hơn dự án đầu tư và trả lãi thấp, vì tâm lý giới đầu tư cho vay họ sẽ nhìn vào đó thì tự tin là nợ ít, dù có tăng trưởng GDP thấp hay có gặp khủng hoảng thì nước đó vẫn có khả năng trả nợ, hãy nhớ rằng nếu giữ được tỷ lệ nợ này thấp thì sẽ được các nhà đầu tư chú ý họ để đánh giá khả năng trả nợ trong tương lai của quốc gia đi vay đó, chính vì thế nó tác động đến chi phí vay và lợi suất của chính phủ đó khi phát hành nợ đi vay.

Riêng đối với VN thì đội sổ chuyện nợ nần kiểu này, từ nợ công, nợ chính phủ, nợ xấu, in tiền bơm bạc quá lố phát hành nợ bằng đồng nội tệ cũng khó thì nghĩ gì đi vay nợ. Đi vay phải có trách nhiệm của nhiệm kỳ lãnh đạo, phát hành tờ giấy nợ nhiều, ít ra đầu tư cho các dự án kinh tế ấy dài lắm là hai nhiệm kỳ 8-10 năm thôi để chính phủ đó phải có trách nhiệm với khoản vay đáo hạn đó, chứ vẽ ra dự án đến năm 2050, với tiền vay lớn lao, và vay vốn ngắn hạn nuôi dự án dài hạn thì đó là tự sát, là không có khả năng trả nợ là điều ai cũng dễ hiểu cả.

(*) Trước đây giới phân tích ở Wall Street có khuyến cáo là VN cần có những tỷ phú dẫn dắt thị trường chứng khoán đi lên từ công nghệ, kể cả khuyến khích tỷ phú VN ắn cắp sao chép của Silicon Valley, Thung lũng Silicon ở phía Bắc California ở Mỹ càng tốt cũng không sao, thay vì để TQ họ lấy hết, họ còn khinh thường khuyến cáo là không hiểu sao tỷ phú ở VN ai cũng bám vào đất cắn xé để làm giàu bằng tài sản quốc gia thì không bền vững. Bởi vì người VN thừa kinh nghiệm về công nghệ, nhưng họ hay bị chết yểu bởi những tỷ phú bất động sản hất cẳng ra cuộc chơi. Tôi chẳng hiểu sao quốc gia này nghiện ăn đất là nghiện đầu tư vào bất động sản đến thế. Chính quyền Canada thì cho đất không để các nhà đầu tư bơm bóng bất động sản thì họ từ chối nhận.